het oude kerkhof / hoogveenkerkhof / bovenveenkerkhof Barger-Compascuum

Minne Wehkamp

 

  0

 

Schrift      

0

Schrift met namen van mensen begraven op het oude kerkhof 1896-1939 per jaar, met plaatsaanduiding van het graf 1907-1934, daarna dezelfde plaatsaanduiding voor alle mensen begraven in hetzelfde jaar 1935-1939 en plattegrond, onderscheid volwassenen en kinderen. De grafaanduiding in 1939 is onduidelijk, het lijkt op 'n 1. Met op 'n inlegvel een overzicht van overledenen in de periode 1934-1939.

Het grootste deel van het schrift is geschreven door dezelfde persoon, met dezelfde pen, vanaf 1928 een ander minder geoefend handschrft. De tekst ziet er uit alsof het in één keer van 1896 tot 1939 overgenomen is, dus niet bijgewerkt na elke begrafenis zoals ik verwachtte aangezien het schrift toegeschreven wordt aan doodgraver Minne Wehkamp. Hij heeft sowieso niet het hele schrift geschreven, gezien het voorkomen van diverse handschriften.

Het schrift gaat over het zogenaamde tweede gedeelte van het kerkhof, waar van 1896 tot 1943 mensen begraven werden. Het eerste gedeelte, waar mensen begraven zijn van 1876-1896 is begin jaren 50 geruimd.

Toelichting op de plattegrond: "Bovenstaande kaart is II van den plattegrond van het Kerkhof". Dit suggereert dat er ook andere plattegronden zijn met Romeinse nummering en dat nummer II slechts een deel is van het kerkhof. Andere Romeinse nummers in het schrift zijn V, VI en VII. Nummer I komt alleen voor in 1935, al is het onduidelijk of hier wel de Romeinse I bedoeld is.

VRAGEN
- Welke van de handschriften in het schrift was van doodgraver Minne Wehkamp?
- Welke Herman Hendrik Wehkamp wordt bedoeld met "doodgraver Minne Wehkamp", aan wie het schrift wordt toegeschreven? Hij die leefde van 1889-1965, of z'n vader 1863-1907, of grootvader 1838-1922? Aangezien het handschrift vanaf 1928 verschilt van dat van ervoor was het vermoedelijk HH Wehkamp 1889-1965 die het schrift vanaf 1928 bijhield. De periode ervoor is dan door iemand geschreven met een meer geoefend handschrift, de pastoor, onderwijzer...?

- De plattegrond en de nummering roepen vraagtekens op, bijv. Johann Bernard Wilken +1928 II-G-99, G99 staat op de plattegrond, II slaat op de hele plattegrond. De grafzerk van JB Wilken ligt aan de oostkant van het kerkhof, aan het middenpad. Is die zerk verplaatst, was er sprake van willekeure nummering en toewijzing van plaatsen i.t.t. systematische opeenvolgende nummering van naast elkaar begraven mensen of klopt de plattegrond niet? Zijn zowel plattegrond als nummering pas in 1940 ontstaan? Er zijn weliswaar in de jaren 70 diverse kruisen verplaatst, maar de oriëntatie van het graven zal toch niet gewijzigd zijn, die was/is oost-west. Vooraan is de oostkant met het kruisbeeld van de onbekende pionier in het midden van de oostkant. Met geen mogelijkheid is de plattegrond zo te draaien dat Jan Berend Wilken op G99 ligt, met 12 mensen ten oosten van hem. De aangroei van het kerkhof was meen ik aan de zuidkant, het afgraven aan de noordkant. Dat klopt ook met plattegronden op
https://fjmblom.home.xs4all.nl/collectie_broer_berens/2plattegronden_van_het_oude_kerkhof_Barger-Compascuum.html
Ook daaruit blijkt dat tot 1943 begraven werden aan de zuidkant.

- G99 is het hoogste nummer op de plattegrond voor volwassenen, terwijl er ongeveer 1235 mensen ooit begraven zijn op dit kerkhof, waarvan op het tweede gedeelte 1896-1942 797. vanaf 10 jaar 342 mensen. Het schrift bevat namen van 592 mensen, waarvan met grafaanduiding 328. De eerste persoon begraven volgens het schrift op tweede gedeelte van het oude kerkhof was Anna Aleida Nögel +16-09-1896 52 jaar, de eerst met een grafaanduiding Johannes Emmerink
+3-6-1907 35 jaar.

- Het schrift heeft betrekking op de periode van 16-09-1896 tot 28-8-1939.
Van de levenloos geboren kinderen in die periode zijn 27 wel en 101 niet opgenomen in het schrift. Van de 27 hadden 4 een voornaam, wat suggereert dat ze gedoopt waren. De 101 niet in het schrift opgenomen levenloos geborenen in Bargercompascuum in de betreffende periode zijn wel te vinden in de burgerlijke stand, maar het is niet in alle gevallen duidelijk of de ouders katholiek waren. Ook waren de grenzen van Barger-Compascuum minder duidelijk dan nu en zijn ze in de loop der tijd gewijzigd. Katholieken in Barger-Oosterveen hoorden bijv. lange tijd bij de parochie van Bargercompas. In principe was het een katholiek kerkhof. Het is me niet duidelijk waarom levenloos geborenen soms wel maar vaker niet opgenomen zijn in het schrift, soms wel in gewijde grond en soms niet. Zou het kunnen dat levenloos geborenen begraven werden op een deel van het kerkhof dat niet gewijd was en waar ook geen administratie van bijgehouden werd? Het antwoord is wellicht te vinden in de kerkarchieven. Het is niet duidelijk of en zoja hoelang kinderen geleefd hebben als ze volgens de burgerlijke stand levenloos geboren waren, maar volgens het schrift wel een voornaam hadden en dus kennelijk gedoopt zijn.

Grafieken levenloos geborenen

Het schrift van Minne Wehkamp heeft betrekking op de periode 1896-1939. Een opvallend verschijnsel ook in dit schrift is het grote aantal levenloos geboren kinderen. De onderstaande grafieken laten zien dat het in de periode 1896-1939 vaak voorkwam dat kinderen levenloos geboren werden, vergeleken met het hier en nu. Het schrift is ook vergeleken met de inventarisatie van mensen begraven op het oude kerkhof 1876-1942. Daarin viel het grote aantal levenloos geborenen ook al op. Per decennium is hieronder in grafieken weergegeven hoeveel levenloos geborenen wel en hoeveel niet in het schrift vermeld worden. Lang niet alle levenloos geborenen zijn vermeld in het schrift, meestal zelfs niet. Het is niet duidelijk waardoor dat komt, waarom de ene keer wel en de andere keer niet? Ook onduidelijk blijft waarom het ene decennium een groter percentage van de levenloos geborenen wel in het schrift is opgenomen dan in een ander decennium. Niet-gedoopten werden in ongewijde grond begraven. Welk deel van het oude kerkhof dat was is niet duidelijk. Nader onderzoek in het overlijdensregister van de katholieke kerk kan hier wellicht meer helderheid in scheppen.

- Het schrift suggereert dat onderscheid gemaakt werd tussen volwassenen en kinderen, maar soms staan in 'n overzicht van 1 jaar volwassenen en kinderen door elkaar.

- J Bernard Vedder is doorgestreept in het schrift, noemt wel vader J Herman Vedder terwijl die volgens JB Berens in Hebelermeer begraven is, beiden overleden in Lingen in 1905.

- Het schrift noemt tussen Gesina Brand en Lena Reis in 1906 een Frans Arling, geen Tekla, alledrenten.nl noemt Tekla, geen Frans

- Het schrift noemt een Johan Gerard Lubbers in 1912 tussen MC Heller en G Heller, geen Johan Wilhelm, alledrenten.nl noemt Johan Wilhelm, geen Johan Gerard
-27-2-1915 Henricus Arling 11 m te Groningen begraven Groningen Theodor Arling Anna Helena Bunten/Brunen Emmen zonder arbeider zonder

- Sommige volwassenen verwachtte ik in het schrift op basis van de burgerlijke stand en andere bronnen, overleden in de periode 1896-1939. Deze gegevens zouden gericht gecheckt kunnen worden in het overlijdensregister van de kerk.

Soms ontbreken mensen opgenomen in de inventarisatie op basis van o.a. burgerlijke stand in het schrift, onduidelijk is in hoeverre het schrift betrouwbaar is, juist omdat duidelijk is dat het niet per begrafenis bijgehouden is. Verder onderzoek in de kerkarchieven lijkt wenselijk.

schrift Minne Wehkamp begravingen Hoogveenkerkhof 1896-1939 deel 1

schrift Minne Wehkamp begravingen Hoogveenkerkhof 1896-1939 deel 2

schrift Minne Wehkamp begravingen Hoogveenkerkhof 1896-1939 deel 3

schrift Minne Wehkamp begravingen Hoogveenkerkhof 1896-1939 deel 4

Bron: parochiearchief parochie Maria Hertogin van Drenthe locatie Barger-Compascuum