De kaarten zijn zo gekozen dat ze de migratie vanuit het Emsland naar Zuid-Oost Drenthe 1850-1900 goed ondersteunen. De bron is K.E. Nauhaus: Das Emsland im Ablauf der Geschichte 1984. In 1788 werden aan de Duitse kant van de grens 14 veenkolonieën gesticht, Barger-Compascuum aan de Nederlandse kant in 1866. In de uiteindelijke versie stel ik me voor dat een inzoombare wereldkaart gebruikt wordt.

De GenGeo tool borduurt voort op functies als Visualiseer een Verwantschap van genealogieonline.nl en Verwantschap Berekenen via de Kortste Weg op geneanet.org, beroemd vanwege de link Volgende Verwantschap. Zo'n link werkt het best als je in je stamboomprogramma levenden uitsluit en vervolgens alle gerelateerden van je proband selecteert en als GEDCOM uploadt naar geneanet.org. De kans dat de functie Verwantschap Berekenen via Kortste Weg goed werkt stijgt naarmate je voorouders lang in dezelfde streek hebben gewoond en je consequent aangetrouwde familie opneemt.

Visualiseren in ruimte en tijd: Knagende vragen

Indien 2 kaarten getoond worden zijn hulplijnen getrokken tussen dezelfde plaats op kaarten uit verschillende perioden. Als de kaarten linksboven elkaar staan overlappen zulke hulplijnen met hulplijnen van plaatsen die er ten zuidoosten of noordwesten van liggen, dus op de kaart rechtsonder of linksboven elkaar liggen, zoals bijv. Barger-Compascuum, Hebelermeer en Barger-Oosterveld, maar ook Altharen en Lindloh. Dit zijn plaatsen die vaak voorkomen in mijn stamboom. Voor jou zullen dat andere plaatsen zijn uit jouw stamboom in de uiteindelijke versie.

Genoemde 4 mogelijkheden met 1 kaart (kaart rechtsonder, -boven, linksonder, -boven) zijn 2 aan 2 gelijk wat het probleem met hulplijnen betreft; de hulplijn waarlangs Barger-Compascuum en Hebelermeer liggen is op beide onderstaande afbeeldingen gelijk. Ook al is de richting van hulplijnen gelijk, voor de beleving van de vorm die de verwantschap moet voorstellen in ruimte en tijd in de balk zal het wel verschillen of de kaart rechtsonder of linksboven staat. Het komt vertrouwder over als de kaart uit 2020 dichtbij en vooraan staat, dus links- of rechtsonder, en vroeger veraf en in de diepte denk ik, dus rechts- of linksboven. Voor de beleving van een gevisualiseerde verwantschap zal het ook uitmaken dat hulplijnen die over de kaart lopen in de toekomst liggen op de bovenste van beide afbeeldingen. Op de onderste afbeelding liggen de hulplijnen die over de kaart lopen in het verleden. Ik had ook nog de hulplijnen op de onderste kaart kunnen weglaten, dan had 2020 dichtbij geleken en vroeger rechtsonder, voor de beleving weer een heel ander effect. Beide kaarten stellen de regio Zuid-Oost Drenthe en het Emsland voor in 2020. Vergelijk a.j.b. met de GenGeo-tool een gevisualiseerde verwantschap op een kaart rechtsonder en vroeger linksboven met kaart linksonder en vroeger rechtsboven.

Door inzoomen op de kaart heb ik geprobeerd de bij een verwantschap betrokken plaatsen zo goed mogelijk uit te snijden en daarna de canvasgrootte te optimaliseren. Staat de ingezoomde kaart rechtsonder, dan passen Raken 1715 en Barger-Oosterveld 1865 nog net op de uitsnede. Bij de ingezoomde kaart linksonder zijn dat Raken 1715 en Lindloh 1813.

Om het maken van de demo-versie simpel te houden heb ik geen perspectief getekend in de balk. Met perspectief zou vroeger kleiner in de verte bovenin wel logischer overkomen.

Nog 'n knagende vraag: Wat zegt de vorm van de in ruimte en tijd weergegeven verwantschap? M'n veronderstelling is dat een rechte lijn of langwerpige vorm weinig verhuizingen of hooguit verhuizingen over korte afstand vanwege werk of huwelijk suggereert. Hoe rechter de lijn des te meer leefden de voorouders in dezelfde regio vermoedelijk. Dit is niet meer dan een vermoeden aangezien ik nog maar een paar verwantschappen in beeld gebracht heb. Bij het filmpje in verwantschap 2 (kies 1 kaart en dan de 2de verwantschap) worden voorouders in een bijna rechte lijn terug in de tijd getoond. Er zit een duidelijke knik in die lijn tussen voorouder 3 en 4 en tussen 9 en 10. Veel voorouders betrokken bij de getoonde verwantschap verhuisden nooit of niet over grote afstanden, ze woonden en overleden in de plaats waar ze geboren werden. Ze trouwden hooguit een paar dorpen verderop. Bernard Wilken (4) verhuisde van Lindloh naar het iets zuidelijker gelegen Hebelermeer, Bernard Fischer (9) van Altharen naar Hebelermeer. Jan-Berend Wilken verhuisde weliswaar van Hebelermeer naar Barger-Compascuum maar dat beïnvloedt de vorm van de weergegeven verwantschap niet, omdat Hebelermeer ten zuidoosten van Barger-Compascuum ligt, terwijl de tijd in dezelfde richting weergegeven wordt?! Dit onbedoelde effect is een goede reden om dezelfde verwantschap vooral ook anders weer te geven, namelijk op een kaart linksonder en vroeger rechtsboven. Behalve geboorteplaats en plaats van overlijden per persoon verschilt ook de leeftijd bij overlijden. De vormen die ontstaan door markers te verbinden kunnen daarom per verwantschap sowieso nogal verschillen. Het aantal mensen betrokken bij een verwantschap verschilt ook nogal. Tel daar de verschillen bij op die ontstaan door met de kaartoriëntatie te variëren dan wordt het aantal vormen dat kan ontstaan nog groter. De vorm wordt duidelijker en er zijn minder overlappingen als je inzoomt op de verwantschap, al werkt de image map dan niet meer. Het experiment eindigde met verwantschap 14 en 15, die uitsnedes zijn pas gemaakt nadat alle markers waren ingetekend, pijlen naar markers buiten de kaarten ontbreken daardoor. De vorm lijkt op een weefgetouw waarop een rode en zwarte draad gespannen zijn tussen 2 balken:-) Om plaatsnamen leesbaar te houden zijn alle relevante plaatsnamen wel opnieuw ingetekend op de ingezoomde kaart. Je vindt de ingezoomde kaarten via keuzerondjes "1 rechtsonder + tijd" en "1 linksonder + tijd", Volgende Verwantschap. Zelfs als de vorm van de gevisualiseerde verwantschap tussen twee van je voorouders je niets zegt, dan kun je de tekening altijd nog als soort vingerafdruk gebruiken, een persoonlijk logo of stempel:-)

The making of

De uitdaging was een manier te vinden om verwantschappen in ruimte en tijd te tonen. Het heeft allerhande plaatjes opgeleverd, waarvan de combinatie van verwantschap 4 (kies "1 linksonder + tijd") en verwantschap 13 (kies "1 rechtsonder + tijd", Volgende Verwantschap) het meest geslaagd zou moeten zijn, maar bij nader inzien toch te onoverzichtelijk, omdat de markers elkaar teveel overlappen. Ik wil teveel in 1 plaatje proppen! Misschien een kaart met andere schaal gebruiken? Verwantschap 14 en 15 samen vormen het voorlopige hoogte- en eindpunt van de mogelijkheden van de GenGeo-tool. De kaart is in beide gevallen in het nu dichtbij onder in beeld, de tijd loopt terug naar rechts- respectievelijk linksboven. De ene lijn stelt de verbinding voor van markers die geboortedatum en -plaats tonen, de andere lijn verbindt plaats en jaar van overlijden per persoon. Voor een willekeurige verwantschap is het denk ik interessant beide kaart-oriëntaties weer te geven. Soms is de ene vorm meer geslaagd, soms de andere. Het combineren van twee weergaves lost het probleem op dat plaatsen in elkaars verlengde lijken te liggen zoals hierboven beschreven.

Naarmate het experiment vorderde ben ik overgestapt van lampvormige markers via rondjes en driehoekjes naar vierkante markers. In het geval van vierkante markers staat de linker bovenhoek zoveel mogelijk exact op juiste plek op de kaart en verbindt de lijn precies de linker bovenhoeken van markers. Op sommige momenten en plaatsen overlappen markers elkaar. De tekst die je ziet in een gevisualiseerde verwantschap variëert enorm, van niets tot geboorteplaats en -jaar plus volledige naam per persoon. Soms verhelderen plaats- en tijdaanduiding het besef van de gevisualiseerde verwantschap. Het zou mooi zijn als markers in de tijd-ruimte-balk met een lijn ertussen voor zich spreken, maar het is de vraag in hoeverre ik daarin geslaagd ben. Vermoedelijk blijft het toch moeilijk je zo'n verwantschap in tijd en ruimte voor te stellen. Het resultaat wordt al snel abstracter. In de tooltip van een marker staat onveranderd zoveel mogelijk genealogische info. In het begin heb ik alleen geboorteplaats ingetekend, op het laatst ook plaats van overlijden, ook al is het formulier daar nog niet op aangepast, d.w.z. keuzerondje Plaats Overlijden werkt nog niet.