Statistiek De kerkboeken van Wesuwe

391

Titel

Auteur

Pauline Berens

Redacteur

Uitgever Jaar

Bron

Doctype

Website

Pagina's

Meer info

http://fjmblom.home.xs4all.nl/kerkboeken_Wesuwe_Pauline_Berens.html
Uitdaging is meer zicht te krijgen op de ontwikkeling van het Emsland, de bakermat van Duitse immigranten in Zuid-Oost Drenthe tweede helft 19de eeuw. Voor Barger-Compascuum was Wesuwe de dichtstbijzijnde Duitse parochie, vandaar de keuze voor de kerkboeken van Wesuwe als bron voor dit onderzoek.

Onderzoeksresultaten per vraag:

Welke hiaten bevatten de data?: De geboortes per jaar in periode 1625-1850 laten een toename zien, met dalen rond 1680 en 1730. Eenzelfe stijging zien we door de eeuwen heen in het aantal overlijdens, al zijn geen gegevens bekend rond 1680 en over de periode 1710-1750. Ook het aantal huwelijken nam toe tussen 1625 en 1875, met dal en ontbrekende data van 1680 tot 1725. Extra informatie over oorlogen, brand, diefstal e.d. in het Emsland uit vroeger eeuwen is nodig om deze dalen en hiaten te verklaren.
Wat was het beroep van bruid, bruidegom en hun ouders?: Beroep is bekend vanaf 1810 (mannen) resp. 1814 (vrouwen) tot 1875. Van 1594 bruidegommen is beroep onbekend en van iets meer bruiden, namelijk 1671, in beide gevallen van ongeveer de helft. Bij de mannen is de variatie in beroepen groter dan bij de vrouwen, wat te maken zal hebben met hun gangbare rol als kostwinner. De kruistabel roept een beeld op van een agrarische samenleving. De tabel laat 4 uitschieters wat betreft partnerkeuze zien: De Haussohn trouwde met de Haustochter, de Ackersmann met de Ackersfrau, de Ackersknabe met de Ackersmagd en relatief veel Ackersknaben/Ackerssöhne trouwden met een vrouw waarvan het beroep niet vermeld was. Mannen en vrouwen trouwden niet opvallend vaak boven of onder hun stand. Geen schokkende resultaten tot nu toe. Eventuele samenhang tussen beroep van bruid, bruidegom en dat van hun ouders is niet uitgewerkt.
Wat waren geboorte- en woonplaats van bruid, bruidegom en hun ouders?: Deze vraag is (nog) niet beantwoord.
Hoe vaak, op welke leeftijd en met welk leeftijdsverschil trouwden mensen?: Zowel de minimum- als maximumleeftijd om te trouwen was voor mannen en vrouwen bijna gelijk waren, nl. minimaal resp. 17 en 15, maximaal 65 jaar. Gemiddelde leeftijd t.t.v. trouwen lag bij mannen op 31 jaar, bij vrouwen op 27,5. Scheiden was geen optie, alleen als de partner overleed kon je hertrouwen. Zowel voor mannen als voor vrouwen was er sociale en economische druk om te hertrouwen. Het kwam veel vaker voor dat de man ouder was dan de vrouw dan andersom, op zich niet verrassend. De gemiddelde leeftijd van vrouwen die voor het eerst trouwden was 26,9 jaar, de gemiddelde leeftijd waarop weduwen hertrouwden was 36,1 jaar. Voor mannen waren die leeftijden respectievelijk 29,7 en 39,7. Zowel voor mannen als vrouwen was de leeftijd gemiddeld 10 jaar hoger bij hertrouwen. Van de 3223 mannen hertrouwden 352 (11%), van de 3223 vrouwen 223 (7%). Geteld is hoe vaak de woorden Witwe/Wittwe en Witwer/Wittwer voorkwamen. Het is niet duidelijk of mannen inderdaad vaker hertrouwden na overlijden van hun echtgenote of dat het van mannen beter bijgehouden werd of ze weduwnaar waren. Bruiden waren in hun eerste huwelijk gemiddeld een stuk jonger dan bruidegommen. Als ze met een weduwnaar trouwden was dat leeftijdsverschil nog veel groter.
Hoe is de ontwikkeling van deze verschijnselen (leeftijd, beroep, plaats) in de tijd?: De meeste informatie is bekend over de periode 1850-1880, 3 decennia. Als de leeftijd van de vrouw bekend is is altijd de leeftijd van de man bekend. In de periode 1850-1880 vonden vrouwen tussen 30-39 vooral in hun eigen leeftijdscategorie een man, de 20-29 jarigen daarboven. De ontwikkeling in de tijd van beroep en plaats is niet uitgewerkt.
Verschilt het antwoord op bovenstaande vragen voor mannen en vrouwen?: Aan beantwoording van deze vraag ben ik amper toegekomen. Wel duidelijk is dat tijdens de dataverzameling er systematisch minder informatie is over vrouwen die trouwden dan over mannen. Van vrouwen is vaker de achternaam onbekend, de ouders, beroep van ouders, de geboortedatum. Alsof het allemaal minder belangrijk was. Dat maakt onderzoek lastig.
Apart getrouwd voor burgerlijke stand en voor de kerk?: In Duitsland gold de huwelijksdatum eeuwenlang zowel voor de kerk als voor de staat. De 248 mensen die apart voor kerk en burgerlijke stand zijn getrouwd zijn bijna uitsluitend in Nederland overleden of begraven. Naast de mensen die in Wesuwe zijn geboren/gedoopt, getrouwd en/of overleden/begraven zijn ook hun kinderen opgenomen in databestand 2, het Gedcom-bestand. Ook deze onderzoeksvraag bevestigt m'n indruk dat ik niet de groep zit te onderzoeken die ik in eerste instantie wilde onderzoeken.
Hoeveel nakomelingen hadden mensen verspreid over hoeveel generaties?: Er is een samenhang in het databestand tussen aantal generaties en aantal nakomelingen, tot een maximum van 17 generaties en een maximum van 1811 nakomelingen. De cijfers en de grafiek bevestigen het beeld van een gemeenschap met veel onderlinge familiebanden door de eeuwen heen. Halfbroers en -zussen komen vaker voor aan moeders dan aan vaders kant. Extra onderzoek is nodig om te weten waardoor dat komt.

Trefwoorden

Altharen, Barger-compascuum, Geboortes, Hebelermeer, Huwelijken, Overlijdens, Protestant, Statistiek, Wesuwe, Altenberge, Altenschloot, Coevorden, Dankern, Demografie, Duitsland, Dunenburg, Emlichheim, Emsburen, Emsland, Erika (duitsland), Fam. hake, Fam. wilken, Fam. wubben, Genealogie, Gross hesepe, Gross stavern, Hanentange, Haren, Haselünne, Hervormd, Hesepertwist, Hummling, Katholicisme, Klein bersen, Kleinemeer, Krussel, Lahden, Lathen, Lindloh, Lingen, Maten, Meppen, Migratie, Munsterscheveld, Rhede, Roswinkel, Rutenbrock, Schwartenberg, Sogel, Streekgeschiedenis, Ter apel, Twist, Versen, Werlte, Zwartemeer, Historische demografie

de top 10
nieuw (103)

scans / fulltext / foto (105)
kaarten (70)
lied / gedicht (28)
krantenknipsels (114)
(foto)boek / werkstuk (310)

Bargercompascuum (339)
streekgeschiedenis (445)
genealogie (228)
Broer Berens (200)
aardrijkskunde (229)
religie (170)
Eemsland (71)
onderwijs (21)

Laatste wijziging: 14-12-2018

Naamsvermelding "Collectie Broer Berens", Niet-commercieel, Gelijk delen