Het originele boek

Tot nu toe heb ik slechts zes exemplaren van het originele boek kunnen traceren, waarvan vier in bibliotheken. Hoe groot was de oplage eigenlijk? Het staat niet vermeld in het boek zelf. Uitgeverij Slothouwer bestaat niet meer. Ik heb navraag gedaan in de uitgeverijbranche. Voor het idee dat de oplage grotendeels opgekocht zou zijn door één persoon of organisatie heb ik (nog) geen bewijzen gevonden. Wie wel? Als de oplage bekend is kan ik schatten hoeveel het opkopen gekost heeft. Als het gerucht al waar is, zou iedereen die zichzelf herkende, benadeeld voelde door de roman en geld genoeg had om de oplage op te kopen dat gedaan kunnen hebben. Als je de roman leest is het gemakkelijk met suggesties te komen wie er achter het eventuele opkopen had kunnen zitten. Dat doe ik niet. Ik zoek bewijzen. Wie kan het gerucht ontkrachten of bevestigen? Als het gerucht waar is verklaart dat wel waarom de roman zo weinig bekend is geworden in Bargercompascuum. Hoe het ook zij, nu de roman beschikbaar is via het internet kan ie alsnog volop gelezen worden.
Voor wie geinteresseerd is in drukwerk; het originele lettertype had lange stokken, korte staarten en ronde letters . In het PDF-bestand ziet u lettertypes die lijken op de originele, maar het niet exact zijn.
Alvast veel leesplezier en de groeten uit Nijmegen.
22-10-2013: Het exemplaar in de openbare bibliotheek Emmen, Collectie Brands ziet er anders uit dan het exemplaar dat ik in 2003 geleend had via de UB Wageningen, hieronder beide exemplaren ter vergelijking. De eerste is de gebonden uitgave, die in 1918 fl.3,90 kostte, de tweede de eenvoudige uitgave a fl.2,90.

Oproep

De roman "Aan het eind van de wereld" speelt zich af in Bargercompascuum in 1914, misschien 1913. Meester Bolhuis woonde in Bargercompascuum in de periode 1911-1915. Bargercompascuum, in het begin ook wel Rundeveen genoemd, heet in de roman Kerkenveen. Pauline Berens, de ik-figuur op deze website, stelt met toestemming van de erfgenaam van de auteur de roman in PDF-formaat beschikbaar. U mag de roman gratis downloaden, afdrukken voor eigen gebruik en lezen.

Doel

Mijn doel is te achterhalen wie de auteur voor ogen had bij het schrijven van het boek. Dat vind ik nou een interessante puzzel. Het is behalve een streekroman ook een sleutelroman. Soms zijn de namen veranderd, met Berend Jan Hartmann in het boek wordt bijvoorbeeld volgens mij Jan Berend Wilken bedoeld. Sommige mensen worden in de roman aangeduid met hun bijnaam. Kras-Rolf bijvoorbeeld in de roman werd in werkelijkheid wel Kras-Roulf genoemd, maar heette eigenlijk Rudolph Rolfes. Oosterrood heet de streek langs de grens. In werkelijkheid was Oosterrood daar een bekende achternaam. Het is en blijft een roman, dus als de schrijver z'n romanfiguren iets laat doen of zeggen betekent dat niet dat dat in het echt ook zo gegaan is, laat staan letterlijk. De schrijver heeft geprobeerd om mensen te typeren. Als auteur heb je de vrijheid om je fantasie gebruiken. Ik verwacht niet alle vraagtekens weg te kunnen werken. Veel romanfiguren zijn te weinig uitgewerkt om wat betreft beroep, gezinssituatie, woonplaats en leeftijd geassocieerd te kunnen worden met een bestaand persoon. Het zou al fijn zijn als ik de hoofdrolspelers kan traceren.
Ik roep lezers/lezeressen op de onderstaande Wie=Wie lijst aan te vullen en te verbeteren. Wie helpt mee?

Wat maakt de roman zo bijzonder?

Ik vind het een boeiende roman, niet alleen omdat het in Bargercompascuum speelt en ik familie meen te herkennen, maar ook door de informatie over gewoontes vroeger. Het verhaal is aangrijpend, de schrijfstijl meeslepend. Intrieste gebeurtenissen en feestelijke momenten wisselen elkaar af. Mensen zoals ik die geboren en getogen zijn in Bargercompascuum zullen de meezingers van toen bekend voorkomen. Ik citeer
"Zoete, lieve zwartkop,
voel eens hoe mijn hart klopt,
voel eens aan mijn linkerkant,
hoe mijn hart van liefde brandt". Ik ontdekte in de roman zelfs een couplet van hetzelfde lied dat ik nog niet kende: "Hola, hola, Keetje,
wacht nog maar een beetje,
want je bent nog veel te klein;
je moet nog 'n jaar bij grootmoe zijn.". d'r Bestaat nog een derde couplet, maar die komt niet in de roman voor: "O m'n lieve blonde,
zoenen is geen zonde,
zoenen is geen kattekwaad,
als het maar uit liefde gaat". Misschien is dat couplet van later datum? De vrolijkheid van dans en gezang compenseert de tragische dood van deze en gene in de roman. In feite beschrijft de auteur het dorpsleven door de seizoenen van één jaar heen. Zowel de eerste zin van het eerste hoofdstuk (dat in februari speelt) als van het laatste hoofdstuk (najaar, na de oogst) zijn identiek: "Grauwe nevels druilden over de landen, die doods lagen in stugge eentonigheid, zich uitstrekten van kim tot kim." Ik citeer de laatste regels van de roman:
"'t Was in die dagen, dat Berend Jan meester Burke uitgeleidde.
't Was in die dagen, dat Neugel Bernard zijn Anne trouwde.
En in die dagen was het, dat Smokkel-Trees vereend werd met haar kinderen."
Dramatisch, maar toch mooi gezegd lijkt mij. De rest zal ik niet verklappen.

© Naamsvermelding "Collectie Broer Berens", Niet-commercieel, Gelijk delen